In het Fitzwilliam Museum in Cambridge is een interessante tentoonstelling te zien voor wie van kleurrijke manuscripten houdt: Epic of the Persian Kings: The art of Ferdowsi’s Shahnameh. Je kunt ook thuis, via de website van het museum naar de Virtual Gallery gaan, de meer dan honderd afbeeldingen bekijken en de uitleg daarbij lezen. Ook wanneer je weinig weet van de geschiedenis van Perzië of Iran is het bekijken van de manuscripten of boekminiaturen de moeite waard. De esthetische waarde, de compositie en het kleurgebruik is heel bijzonder, het is echt genieten!
Deze belangrijke tentoonstelling verkent het monumentale artistieke legaat van een van de groo
tste literaire heldendichten ter wereld: het duizend jaar oude Perzische boek: Shahnameh: the Persian Book of Kings. In Europa minder bekend maar lezers van De Vliegeraar van Khaled Hosseini kwamen dit boek al tegen in het volgende citaat op bladzijde 29/30.
‘Na school kwamen Hassan en ik bij elkaar, we graaiden een boek mee en draafden een komvormige heuvel op, even ten noorden van mijn vaders landgoed…bij de ingang stond een granaatappelboom…op een zomerdag kerfde ik met een van Hassans keukenmessen onze namen in de stam: ‘Amir en Hassan, de sultans van Kabul.’ Na school klommen Hassan en ik over de takken en pikten de bloedrode granaatappels. Als we de vruchten op hadden en onze handen aan het gras hadden afgeveegd, las ik Hassan voor…verhalen die hij zelf niet kon lezen…ik las hem gedichten en verhalen voor...Hassan was vooral verslingerd aan de Shahnameh, een heldendicht uit de tiende eeuw over Perzische helden uit een ver verleden. Hij hield van alle hoofdstukken, de oude shahs, Feridoun, Zal en Rubadeh. Maar zijn lievelingsverhaal, en het mijne, was ‘Rostam en Sohrab’, de geschiedenis van de grote krijger Rostam en zijn gezwinde paard Rakhsh.’
De Shahnameh wordt gerekend tot de grootste literaire werken ter wereld. Als een venster op de wereld bevindt dit epos zich in het gezelschap van Dante’s Goddelijke Komedie en de Mahabharata van India, de stukken van Shakespeare en de heldendichten van Homerus: klassiekers die hele culturen in beeld brengen.
De dichter Abolqasem Ferdowsi (940 -1020) schreef zijn wonderbaarlijke vertelling "Het Boek van de Koningen" oorspronkelijk voor de voorvechters van de herleving van Perzische culturele
Deze belangrijke tentoonstelling verkent het monumentale artistieke legaat van een van de groo
tste literaire heldendichten ter wereld: het duizend jaar oude Perzische boek: Shahnameh: the Persian Book of Kings. In Europa minder bekend maar lezers van De Vliegeraar van Khaled Hosseini kwamen dit boek al tegen in het volgende citaat op bladzijde 29/30.‘Na school kwamen Hassan en ik bij elkaar, we graaiden een boek mee en draafden een komvormige heuvel op, even ten noorden van mijn vaders landgoed…bij de ingang stond een granaatappelboom…op een zomerdag kerfde ik met een van Hassans keukenmessen onze namen in de stam: ‘Amir en Hassan, de sultans van Kabul.’ Na school klommen Hassan en ik over de takken en pikten de bloedrode granaatappels. Als we de vruchten op hadden en onze handen aan het gras hadden afgeveegd, las ik Hassan voor…verhalen die hij zelf niet kon lezen…ik las hem gedichten en verhalen voor...Hassan was vooral verslingerd aan de Shahnameh, een heldendicht uit de tiende eeuw over Perzische helden uit een ver verleden. Hij hield van alle hoofdstukken, de oude shahs, Feridoun, Zal en Rubadeh. Maar zijn lievelingsverhaal, en het mijne, was ‘Rostam en Sohrab’, de geschiedenis van de grote krijger Rostam en zijn gezwinde paard Rakhsh.’
De Shahnameh wordt gerekend tot de grootste literaire werken ter wereld. Als een venster op de wereld bevindt dit epos zich in het gezelschap van Dante’s Goddelijke Komedie en de Mahabharata van India, de stukken van Shakespeare en de heldendichten van Homerus: klassiekers die hele culturen in beeld brengen.
De dichter Abolqasem Ferdowsi (940 -1020) schreef zijn wonderbaarlijke vertelling "Het Boek van de Koningen" oorspronkelijk voor de voorvechters van de herleving van Perzische culturele
tradities na de Arabische overwinning. In 'Een karavaan ui
t Perzië : klassieke Perzische poëzie’ (Amsterdam, uitgeverij Bulaaq, 2002) wordt de ontstaansgeschiedenis toegelicht.
De Shahnameh, geschreven tussen 980 en 1010, is met zijn 50.000 dubbelverzen* wellicht het langste gedicht dat een Perzische dichter ooit heeft geschreven. Het vertelt het verhaal van het pre-islamitische Iran, beginnend in de mythische tijd van de schepping en voortgaand tot de Arabische invasie van de zevende eeuw. Het geheel is een mengeling van mythen, legenden en geromantiseerde geschiedenis. De omvang en psychologische diepte van het epos wordt als magnifiek geprezen; onvergetelijke momenten van nationale triomf en falen, menselijke moed en wreedheid, gelukzalige liefde en bittere smart. Een wereld van draken en slangen, wachters en koningen, gevechten en romantische taferelen, paarden en monsters, paleizen en lusthoven, list en bedrog.
Duizend jaar na de voltooiing van dit epos biedt het Fitzwilliam Museum een mooi eerbetoon aan Ferdowsi. De tentoonstelling brengt bijna honderd afbeeldingen uit overvloedig geillustreerde manuscripten die een tijdsspanne van 800 jaar overbruggen. Manuscripten uit het British Museum, the British Library en allerlei andere musea en private collections laten een artistieke traditie zien die in de westerse wereld redelijk onbekend is. Wonderbaarlijk, kleurrijk, fascinerend tot in de details. Op de site van het museum is uitvoerige informatie te vinden over Ferdowsi en over de structuur en thema’s van de Shahnameh.
Wat spreekt mij nu zo aan in de afbeeldingen? De kracht, vitaliteit, overdaad aan details. De bedoeling van de tekenaars om de toeschouwer te laten genieten en te verrijken. De sprookjesachtige schoonheid, de oosterse sfeer.
De kleuren-harmonie, de geometrische patronen, de stofversiering, de architectonische decoraties en details, nat
uurmotieven en het 'vreemde' perspectief. De gekalligrafeerde teksten, het ambacht en het vakmanschap. Het is geen weergave van wat optisch wordt waargenomen. Het is meer een zintuiglijke methode van voorstelling: de kunstenaar proeft de geuren van de verhalen, ziet de geluiden in zijn verbeelding, loopt om zijn onderwerp heen, raakt het aan en voelt aan hoe de compositie decoratief neergezet kan worden. De miniaturen worden uit fragmenten opgebouwd. Kortom: de kunstenaar schildert wat hij weet en niet zozeer wat hij ziet.
t Perzië : klassieke Perzische poëzie’ (Amsterdam, uitgeverij Bulaaq, 2002) wordt de ontstaansgeschiedenis toegelicht.De Shahnameh, geschreven tussen 980 en 1010, is met zijn 50.000 dubbelverzen* wellicht het langste gedicht dat een Perzische dichter ooit heeft geschreven. Het vertelt het verhaal van het pre-islamitische Iran, beginnend in de mythische tijd van de schepping en voortgaand tot de Arabische invasie van de zevende eeuw. Het geheel is een mengeling van mythen, legenden en geromantiseerde geschiedenis. De omvang en psychologische diepte van het epos wordt als magnifiek geprezen; onvergetelijke momenten van nationale triomf en falen, menselijke moed en wreedheid, gelukzalige liefde en bittere smart. Een wereld van draken en slangen, wachters en koningen, gevechten en romantische taferelen, paarden en monsters, paleizen en lusthoven, list en bedrog.
Duizend jaar na de voltooiing van dit epos biedt het Fitzwilliam Museum een mooi eerbetoon aan Ferdowsi. De tentoonstelling brengt bijna honderd afbeeldingen uit overvloedig geillustreerde manuscripten die een tijdsspanne van 800 jaar overbruggen. Manuscripten uit het British Museum, the British Library en allerlei andere musea en private collections laten een artistieke traditie zien die in de westerse wereld redelijk onbekend is. Wonderbaarlijk, kleurrijk, fascinerend tot in de details. Op de site van het museum is uitvoerige informatie te vinden over Ferdowsi en over de structuur en thema’s van de Shahnameh.
Wat spreekt mij nu zo aan in de afbeeldingen? De kracht, vitaliteit, overdaad aan details. De bedoeling van de tekenaars om de toeschouwer te laten genieten en te verrijken. De sprookjesachtige schoonheid, de oosterse sfeer.
De kleuren-harmonie, de geometrische patronen, de stofversiering, de architectonische decoraties en details, nat
uurmotieven en het 'vreemde' perspectief. De gekalligrafeerde teksten, het ambacht en het vakmanschap. Het is geen weergave van wat optisch wordt waargenomen. Het is meer een zintuiglijke methode van voorstelling: de kunstenaar proeft de geuren van de verhalen, ziet de geluiden in zijn verbeelding, loopt om zijn onderwerp heen, raakt het aan en voelt aan hoe de compositie decoratief neergezet kan worden. De miniaturen worden uit fragmenten opgebouwd. Kortom: de kunstenaar schildert wat hij weet en niet zozeer wat hij ziet. Men kan zich natuurlijk ook verdiepen in de symbolische en historische waarde van de afbeeldingen. Al aan het eind van de veertiende eeuw waren geïllustreerde manuscripten en boekillustraties toonaangevend in de Perzische kunst en zeer geliefd bij de shahs. Het boek werd een totaalkunstwerk, waarin tekst, ornament en afbeelding onverbrekelijk met elkaar waren verbonden. Heel graag zou je even willen bladeren in deze manuscripten maar...
Het bezoeken van de tentoonstelling, virtueel of in het echt, is een kleurrijke ervaring waar je in de donkere dagen voor Kerst zomaar blij van kan worden. Niet om het weten, wel om het mogen zien.
afbeeldingen:
1. Zal shoots a waterfowl (detail), circa 1570, Shiraz
2.Rudabeh lets down her hair to Zal, circa 1630, Esfahan
2.Rudabeh lets down her hair to Zal, circa 1630, Esfahan
In de collectie van de Zeeuwse Bibliotheek:
-Een karavaan uit Perzië : Klassieke Perzische poëzie, 2002
-Shahnameh : the Persian Book of Kings. A new Translation by Dick Davis, Penguin Classics,
2006. De vertaler presenteert een elegante versie van proza en poëzie in de meest complete Engelstalige versie die momenteel verkrijgbaar is. Aldus de tekst op de cover.
- Perzië: dertig eeuwen Kunst & Cultuur, 2007
* Dubbelverzen: eenvoudig gezegd: hetgeen we in het Westen een zin noemen wordt in de Perzische poëzie verdeeld over twee, soms drie regels. Het volgende voorbeeld komt uit de recente Engelstalige versie. Geen strijdtonelen, geen drakenkoningen en nog geen jachttaferelen. Wel bloemen!
There is a musician at the gate with a lute; he sings very sweetly: (p. 142/143)
"My country is Mazanderan - may she
Abide forever in prosperity;
Her gardens bloom with roses all year long,
Wild hyacinths, a myriad tulips throng
Her mountain slopes; her climate's sweet and clear,
Not hot, not cold, but springtime all the year;
Her perfumed air revives the soul - it seems
Rose water rushes in het mountain streams;
In every month wild tulips can be seen
Dotting the hillsides' and the meadows' green;
Her serving girls are lovely to behold,
And there's good hunting there, and wealth, and gold."
@Henk: Zou zo weer op reis willen gaan op een Perzisch kleedje om de drakenkoning te zoeken. De lusthoven lijken mij ook wel wat!
BeantwoordenVerwijderen