vrijdag 9 juli 2010

Barbecuen in blote kont op een kloteberg

Zuid-Afrika, nog steeds…
Enkele jaren terug kocht ik de dichtbundel Het is onnatuurlijk om te leven (Eenvoudige spoorwegverhalen. Gedichten) van liedjesschrijver, zanger en dichter Gert Vlok Nel. Met slechts één poëziebundel en één bijzondere cd uitgebracht in 1998, verwierf hij een bijna mythische cultstatus. De dubbelcd Beaufort-Wes se Beautiful Woorde bevat de lyrics maar ook de bekroonde documentaire Beautiful in Beaufort-Wes over het gewone leven in het dorp in de Zuid-Afrikaanse Karoo en was bij de VPRO diverse keren te zien.
Citaat omslag dichtbundel: Gert Vlok Nel, bekend van zijn wonderschone ingetogen liedjes, schildert in zijn gedichten een beklemmend en betoverend portret van zijn jeugd in Beaufort-West, op het desolate Zuid-Afrikaanse platteland, waar voornamelijk arme blanken woonden.
Het is onnatuurlijk om te leven is de enige bundel die hij schreef - hij ontving er de Ingrid Jonker-prijs voor. De tweetalige editie is voorzien van een voorwoord van Antje Krog.
Citaat Volkskrant: Zinnen als zoenen. Nel is een zachte natuurkracht die heelt door zijn eigen hopeloosheid als troost aan te bieden, (…) In zijn eigen woorden: mooi mooi mooi.
De originaliteit in het werk van Gert Vlok Nel zie je ook in zijn stijl. Met een soort telegram- oftewel sms-stijl was hij meteen hip, bevrijdde hij zich van zuiver, correct Afrikaans en van officiële spelregels. Het gebruik van ‘í’ voor ‘n’ en ‘&’ voor ‘en’ behoort tot zijn handelsmerk en is overgenomen door jongere dichters.
Bij het luisteren naar de liedjes of het lezen van de gedichten voel je de heimwee naar de illusies hoe het had kunnen zijn, de onmacht en verwarring van de arbeidersklasse en natuurlijk de onmacht van heel Zuid-Afrika. Maar niet alle gedichten zijn somber, zeker niet!

Vanwege de warmte kies ik het volgende gedicht:

oproep

Goegie was veraf vandag
vandag toe ek hom bel
en vanuit die kruik vertel
heel godse dag gesit en paint sê hy
toe in die kar geklim, toe berg toe gefokkenry
kaalgat vleis gebraai hoog bo iewers oers
by galopping van einders, toringing (w(o(l(k(e
toe in die kar geklim en teruggery
toe veraf geklink vir my

oproep

Goegie klonk ver weg vandaag
vandaag toen ik hem belde
en hij voor de vuist vertelde
hele godganse dag zitten schilderen zei hij
toen in de auto gestapt, toen naar de kloteberg gereden
in blote kont vlees gebarbecued hoog boven iets oerachtigs
bij galopperende einders, torenhoge (w(o(l(k(e(n
toen in de auto gestapt en teruggereden
toen ver weg geklonken voor mij

de vertaling is van Robert Dorsman
Het is me wat! Dit gaat in veel opzichten een warm weekend worden, onze jongens moeten met de billen bloot en het is nog mooi barbecue-weer ook!

woensdag 7 juli 2010

De Schepping & Het Paradijs

Op één dag twee keer het scheppingsverhaal horen vertellen gebeurt mij niet vaak! Tijdens het Muziekfestival Middelburg heb ik in de Drvkkery en in de Concertzaal (26-06) mogen genieten van de mooie en warme stem van Bart Moeyaert. Wat een verteller en wat een schitterend muziektheaterprogramma!
IN HET BEGIN was er niets. Het is moeilijk om je dat voor te stellen. Je moet alles wat er nu is nog niet laten zijn. Je moet het licht uitdoen, en er zelf niet zijn, en dan ook nog eens al het donker vergeten, want in het begin was er niets, ook het donker niet. Als je het begin van alles wilt zien moet je erg veel weglaten. Ook je moeder.
Zo begint het mooie prentenboek voor alle leeftijden De Schepping, geschreven door Bart Moeyaert, geïllustreerd door Wolf Erlbruch, uitgegeven door Querido (2004), bekroond met een Zilveren Griffel & Zilveren Penseel en met De Gouden Uil Prijs van de Jonge Lezer. Inmiddels in vele talen vertaald.
De bijgevoegde cd is een opname van de muziektheaterproductie De Schepping van Bart Moeyaert met het Nederlands Blazers Ensemble. Dit ensemble speelt het oratorium Die Schöpfung van Franz Josef Haydn in een bewerking voor blazers.
Moeyaerts scheppingsverhaal is met eenvoud, zachte humor en een sprankelende filosofie geschreven.
Ook in Het Paradijs schildert hij met woorden. Dit verhaal begint waar De Schepping eindigt en Bart Moeyaert heeft zijn eigen poëtische verhaal bij het oratorium Die Jahreszeiten geschreven. De muziek is dan weer speciaal bewerkt voor het Nederlands Blazers Ensemble: hobo’s, klarinetten, fagotten, hoorns, trompet, trombone, contrabas en slagwerk. Artistiek leider is de geweldige hoboïst Bart Schneeman. De muzikanten betreden het podium blootvoets en onder elke stoel op het podium zien we een appeltje liggen, deze gegevens intrigeren meteen. De verteller Bart Moeyaert zit op een hoge kruk (met daar bovenop nog een stoeltje) en torent zo boven de muzikanten uit. De voorstelling is eigentijds met allerlei leuke vondsten, bv. het legen van twee gieters in een zinken kuip geeft het regengeluid. De belichting is prachtig en je komt ogen tekort. Literatuur en muziek wisselen elkaar af, versterken elkaar. Mooie solo's en tijdens het Spinlied wordt er ook nog even gezongen...
In september komt het prentenboek Het Paradijs uit bij Querido, met tekeningen van Wolf Erlbruch. En met cd. Ik ben heel benieuwd naar de illustraties...
Uit het programmaboekje van het Nederlands Blazers Ensemble citeer ik: De tuin van Eden is er een van overdaad. Niets krijg rust. De taal van Moeyaert zindert. In een paar pennenstreken beschrijft hij de exuberante natuur en prikkelt alle zintuigen. Hij maakt tussen de regels voelbaar dat er te midden van alle harmonie maar twee dissonanten rondlopen: de man die het verhaal vertelt en de vrouw die bij hem is. Ze kunnen dicht naast elkaar liggen maar toch ver van elkaar verwijderd zijn.
Citaat uit Het Paradijs:
Als je niet weet wat een pit is, laat staan dat je ooit een pit hebt zien kiemen, dan ken je niks van schieten, groeien, botten, bloeien. Dan is een bonenstruik een bonenstruik. Een vijgenboom is een vijgenboom en een zwart kippetje is een zwart kippetje. Zelf ben je ook al groot, maar dat besef je niet. De vrouw die bij me was zei: ‘Lekker,’ en ze slachtte de kip. Ze maakte jam van vijgen. De bonenstruik plukte ze kaal. En als we weer eens klaar waren met eten, keken we naar wat er om ons heen stond en het enige wat er in ons opkwam was: ‘Er is nog veel.’

Het Paradijs is een geweldige muziektheaterproductie, als je de kans krijg deze te zien, ga dan!
Koop of leen in het najaar het boek, dan heb je een paradijs in huis! Als alles meezit komt over drie jaar De Hemel uit. Dat is een heel prettig vooruitzicht want allemaal willen we de hemel, toch?